شاخص‌هاي ارزيابي نظام مالياتي ايران نظير سهم پايين ماليات‌ها از توليد ناخالص داخلي و منابع تأمين بودجه، فشار مالياتي بر شرکت‌ها در بخش ماليات‌هاي مستقيم و تمرکز بر ماليات بر واردات در بخش ماليات‌هاي غيرمستقيم، بيانگر آن است که نظام مالياتي کشور از ساختار مطلوبي برخوردار نيست.
مهدي پازوکي، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي در گفت‌وگو با پايگاه خبري اتاق ايران مي‌گويد: «يکي از مهم‌ترين منابع درآمدي دولت ماليات است؛ طبق قانون برنامه چهارم، پنجم و ششم توسعه، دولت بايد پول نفت را صرف پروژه‌هاي زيربنايي و بين نسلي انجام دهد. بودجه جاري کشور بايد از طريق ماليات تأمين شود.»
پازوکي تصريح مي‌کند: «در همه جاي دنيا، به‌خصوص در دولت‌هاي توسعه‌خواه، ماليات منبع اصلي درآمد و محل تأمين مخارج جاري است. در ايران، به دلايل متعدد تاريخي، فرهنگي، ساختاري و سياسي هنوز ماليات منبع اصلي هزينه جاري دولت‌ها نيست.»
چرا؟ او درباره دليل اين مسئله توضيح مي‌دهد: «در دنيا و در اقتصادهايي مشابه ما نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي، حدود 20-25 درصد GDP است ولي در ايران اين نسبت حدود 7.5 درصد است.»
او ادامه مي‌دهد: «فرار مالياتي و معافيت‌هاي مالياتي در ايران به‌شدت بالاست. راهکار توسعه کشور، فقط افزايش گستره مالياتي است. در شرايط امروز اقتصاد ايران، مشکلات حوزه توليد و رکود حاکم بر بازار، افزايش نرخ مالياتي به هيچ سياست درستي نيست. بايد جلوي فرار مالياتي را گرفت و گستره مالياتي را روي همه مردم باز کرد.»
پازوکي تأکيد مي‌کند: «من معتقدم ايران بهشت پولدارهاست؛ يعني خيلي‌ها در ايران در سايه فرار مالياتي يا معافيت مالياتي به ثروت‌هاي کلاني دسترسي دارند. اگر اين گروه در کشورهاي توسعه‌يافته فعاليت مي‌کردند هرگز نمي‌توانستند به چنين امتيازي دست يابند.»
به گفته پازوکي، ما با استفاده تجارب بشري و دانش کارشناسي، سيستم مالياتي کارايي را طراحي و اجرا کنيم؛ همين نمونه موفق را در حوزه گمرک تجربه مي‌کنيم. يا در حوزه ماليات کشورهاي توسعه‌يافته مثل کشورهاي اسکانديناوي، کشورهاي اتحاديه اروپا، ژاپن و کانادا سيستم مالياتي کارايي دارند و اين سيستم خيلي خوب پاسخگوي نياز دولت‌هاست.
او مي‌گويد: «در دنياي پيشرفته با روش و مديريت سنتي نمي‌توان جامع صنعتي و فوق صنعتي را مديريت کرد. لذا ضرورت طراحي سيستم مالياتي کارا بيش از هر زمان ديگري احساس مي‌شود. بايد توسط اين سيستم گستره مالياتي افزايش يابد و همچنين شفافيت در اين سيستم بالا باشد.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي ادامه مي‌دهد: «اگرچه در اين سال‌ها درآمدهاي دولت از محل وصول ماليات‌ها بيشتر شده ولي هنوز بيش از 50 درصد بودجه جاري کشور از درآمدهاي نفتي تأمين مي‌شود. درامدهاي حاصل از نفت به‌هيچ‌وجه نبايد صرف هزينه جاري دولت شود؛ ما بايد بدانيم که منابع نفتي به پايان خواهد رسيد. بايد براي نظام مالياتي کشور چاره‌جويي جدي انجام شود.»
به گفته پازوکي، در بين انواع درآمدهاي دولت، ماليات قابل‌قبول‌ترين و مناسب‌ترين نوع آن ازنظر اقتصاد ياست. ماليات به‌عنوان ابزار کارآمد در جهت اجزاي سياست‌هاي اقتصادي، اعم از توزيعي و مالي و حتي هدايت اقتصاد در مسير اهداف کلان اقتصادي مانند تثبيت اقتصادي، ايجاد اشتغال، رشد اقتصادي و بهبود رفاه اجتماعي است. براي همين نظام مالياتي کارآمد از ضرورياتي است که بايد دولت دوازدهم در پي آن باشد.