.JPG "مرکز ملي مطالعات راهبردي کشاورزي و آب اتاق ايران در نشست اخير خود، نتايج مطالعه تحولات توسعه کشاورزي، آب و روستايي کشور مکزيک و عوامل مؤثر بر آن را مورد بررسي قرار داد.")
نتايج مطالعه «تحولات توسعه کشاورزي، آب و روستايي کشور مکزيک و عوامل مؤثر بر آن» در نشست تخصصي مرکز ملي مطالعات راهبردي کشاورزي و آب اتاق ايران ارائه شد.
در ابتداي نشست، رئيس مرکز ملي مطالعات راهبردي و آب اتاق ايران بابيان اهميت مطالعه وضعيت کشاورزي ديگر کشورها باهدف کسب تجربه در مديريت آب و کشاورزي کشور گفت: مطالعه وضعيت کشورهاي ديگر چه موفق و چه ناموفق براي برون‌رفت از مشکلات موجود بخش کشاورزي ضروري است. در همين زمينه اين مرکز مطالعاتي را انجام داده است که نتايج اين تحقيقات به دولت منعکس خواهند شد.
محمدحسين شريعتمدار افزود: افزايش جمعيت در کشورهاي مختلف و افزايش ميزان توليد غذا نشان مي‌دهد که در آينده هم نيازمند توليد غذاي بيشتر و در نتيجه مصرف آب بيشتري هستيم که بايد براي مديريت اين وضعيت برنامه‌هايي داشته باشيم.
طبق گفته‌هاي شريعتمدار بيشتر افراد در کشور به اين باور رسيده‌اند که به بحران آب خيلي نزديک هستيم و از طرفي ديگر بر سر راه‌حل‌ها هم توافق وجود دارد اما در زمان اجرايي شدن راه‌حل‌ها به مشکل مي‌خوريم.
در ادامه جلسه ناصر شاهنوشي فروشاني، استاد دانشگاه فردوسي مشهد خلاصه‌اي از مطالعه انجام شده خود را با عنوان «تحولات توسعه کشاورزي، آب و روستايي کشور مکزيک و عوامل مؤثر بر آن» ارائه کرد.
شاهنوشي هدف از اين مطالعه را بررسي تحولات توسعه کشاورزي، آب و روستايي کشور مکزيک در دو دوره قبل از آزادسازي تجاري (قبل از دهه 1980) و پس از آزادسازي تجاري (دهه 1980 و پس‌ازآن) عنوان کرد و گفت: بررسي تحولات کشاورزي و آب مکزيک راهنماي مناسبي براي سياست‌گذاران و برنامه‌ريزان کشورهاي ديگر به وجود مي‌آورد.
به گفته اين پژوهشگر، مکزيک در سال‌هاي 1970 تا 2015 روند افزايشي توليد ناخالص داخلي کشاورزي را داشته است. همچنين بهره‌وري نيروي کار در بخش کشاورزي اين کشور افزايش‌يافته و اشتغال اين بخش هم بيشتر شده است.
به گفته شاهنوشي، جمعيت روستايي مکزيک افزايش يافته و فقر مردم اين مناطق هم که منبع درآمد اصلي آنها کشاورزي است، کم‌تر شده است.
همچنين پس از آزادسازي تجاري، صادرات و واردات و توليدات محصولات زراعي و دامي هم افزايش پيداکرده است.
طبق مطالعات اين استاد دانشگاه فردوسي مشهد، ميزان سرمايه‌گذاري در بخش کشاورزي مکزيک افزايش‌يافته است. در زمينه بازاريابي و توزيع محصولات باغي هم به سمت شيوه‌هاي مدرن رفته‌اند. مکزيک مزارع بزرگ‌مقياس با طرح‌هاي عملياتي زودبازده ايجاد کرده است و بسته‌بندي قابل بررسي کامل، اغلب با دستگاه‌هاي بسته‌بندي و درجه‌بندي خودکار و سيستم حمل‌ونقل مجهز به تجهيزات سردکننده از بسته‌بندي تا بازار مصرف ايجاد کرده است. همچنين در اين کشور واسطه‌هاي زنجيره توليد بسيار کم هستند و سوپرمارکت‌هاي زنجيره‌اي با تقاضاي زياد در اين کشور فعاليت مي‌کنند.
اين محقق کشاورزي همچنين در مورد مدرنيزاسيون و کاربرد ماشين‌آلات و ادوات کشاورزي در مکزيک گفت: ميزان استفاده از تراکتور در دوره بعد از آزادسازي تجاري افزايش قابل‌توجهي نسبت به دوره قبل از آزادسازي داشته و همچنين اين کشور سياست‌هايي را براي مکانيزاسيون کشاورزي در دستور کار قرار داده است.
تخصيص اعتبار براي خريد ماشين‌آلات کشاورزي و مواد سوختي با نرخ بهره يارانه‌اي، برقراري و تثبيت استانداردهاي صنعتي و استاندارد کردن مؤلفه‌ها، برنامه‌ريزي و حمايت از تحقيق و آموزش و ترويج ماشين‌آلات کشاورزي و همچنين حمايت دولتي از آموزش استفاده‌کنندگان از ماشين‌آلات کشاورزي از مهم‌ترين سياست‌هايي است که اين کشور براي حمايت از مدرن شدن روش‌هاي کشاورزي به کار گرفته است.
همچنين مکزيک سياست‌هاي بسياري براي حمايت از راهبردهاي کشاورزي در اين کشور بکار بسته است که از نمونه‌هاي موفق اين سياست‌ها حمايت‌هاي تجاري، قيمتي، بيمه‌اي و سرمايه‌اي از محصولات کشاورزي بوده‌اند و نتيجه اين سياست‌ها کاهش تبعيض در جامعه، کاهش قيمت محصولات کشاورزي و افزايش توليد اين محصولات بوده است.
رئيس دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، همچنين به سياست‌هاي موفق آمايش سرزمين در مکزيک اشاره کرد و گفت: هدف آمايش سرزمين اين است که عدم توازن منطقه‌اي را به توازن تبديل کند و در واقع عدم تعادل را کاهش دهد.
طبق مطالعات اين استاد دانشگاه برنامه آمايش سرزمين مکزيک موفق بوده و توانسته با حرکت به سمت عدم تمرکز، توسعه منطقه‌اي را به‌صورت متوازن برقرار کند. در صورتي‌که در ايران و به‌طور نمونه در مورد خراسان رضوي از سال 90 که برنامه آمايش سرزمين تصويب‌شده تا الآن نه‌تنها از تمرکز در مشهد کاسته نشده بلکه عدم توازن بيشتر شده است.
وي همچنين به برنامه‌هاي ملي آب در مکزيک در زمينه‌هاي انتقال آب، مصرف مجدد آب، نمک‌زدايي، قيمت‌گذاري آب کشاورزي اشاره کرد.
اين محقق حوزه کشاورزي در زمينه انتقال آب گفت: در مناطق کم آب مکزيک جمعيت زيادي زندگي مي‌کنند و در مقابل در مناطقي که ميزان آب خوبي دارند، نسبت جمعيتي کم‌تري ساکن هستند و اين مشکل با رشد سريع اقتصاد و جمعيت در حال تشديد است و به اين دليل به سمت انتقال آب‌رفته‌اند.
همچنين مصرف مجدد آب فاضلاب هم از برنامه‌هاي اين کشور است و مکزيک دومين کشور جهان است که مصرف‌کننده مجدد آب فاضلاب تصفيه نشده براي کشاورزي است.
همچنين مکزيک همواره کشوري بوده که در زمينه قيمت‌گذاري آب کشاورزي، ارزش واقعي آب مصرفي را در تعرفه‌هاي کشاورزان در نظر نگرفته است و سهم پرداختي کشاورزان بسيار کم است.
شاهنوشي بعد از بيان بعضي از شرايط و برنامه‌هاي کشاورزي مکزيک، پيشنهادهايي را براي بخش کشاورزي و روستايي ايران ارائه کرد.
حمايت از توليدکنندگان در قالب پرداخت يارانه بر اساس ميزان توليد واقعي آنها و توسعه توليد انواع کود شيميايي در داخل کشور، تقويت حمايت قيمتي محصولات استراتژيک و تلاش در جهت کاربرد شيوه‌هاي بهتر توليد، فن‌آوري‌هاي جديد از مهم‌ترين مواردي بود که شاهنوشي ارائه کرد.
اين محقق کشاورزي به‌روزرساني ميزان مصرف آب سطحي و زيرزميني قابل‌دسترس، کنترل مناطق با برداشت نامحدود از آب زيرزميني، بهينه کردن سياست‌هاي بهره‌برداري از سدها و در پيش گرفتن راه‌کارهاي افزايش تغذيه سفره‌هاي آب زيرزميني و افزايش تحقيقات و توسعه تکنولوژي و برقراري ارتباط با مراکز تحقيقاتي براي تعيين اولويت‌هاي بخش آب از مهم‌ترين پيشنهاد‌هاي شاهنوشي براي بخش آب بود.
اين استاد دانشگاه با نتيجه‌گيري از تحقيقات خود گفت: ما در مقايسه با بسياري از کشورها مانند مکزيک در استراتژي و برنامه‌هاي کلي تفاوتي نداريم و مسير و راه‌حل را درست تشخيص داده‌ايم اما ما در ايران، در زمان اجرا خود را پايبند به اجرا نمي‌دانيم و اين‌گونه است که همه برنامه‌ها و استراتژي‌هاي ما عملي نمي‌شوند.
مرکز ملي مطالعات راهبردي و آب اتاق ايران تحقيقاتي را در مورد وضعيت آب و کشاورزي کشورهاي ديگر انجام داده است و يا در دست انجام دارد.
اين کشورها بر اساس تشابه اقليم با ايران و موفقيت در برنامه‌هاي کشاورزي خود و يا کم‌آبي و پرآبي انتخاب‌شده‌اند.
مطالعات مربوط به کشورهاي چين، هند و ترکيه پايان‌يافته است.
تحقيقات مربوط به مکزيک، کره جنوبي، فرانسه، استراليا، پاکستان، مراکش و اسپانيا در حال اتمام است.
همچنين تحقيقات در وضعيت توسعه کشاورزي کشورهاي آمريکا، مصر، آفريقاي جنوبي و تونس هم در حال انجام است.